Wielki Piątek

Wielki Piątek to dzień Krzyża. Po południu odprawiana jest niepowtarzalna wielkopiąt-kowa Liturgia Męki Pańskiej. Celebrans i asysta wchodzą w ciszy. Przed ołtarzem przez chwilę leżą krzyżem, a po modlitwie wstępnej czytane jest proroctwo o Cierpiącym Słudze Jahwe i fragment Listu do Hebrajczyków. Następnie czyta się lub śpiewa, opis Męki Pańskiej według św. Jana.

Po homilii w uroczystej modlitwie wstawienniczej Kościół poleca Bogu siebie i cały świat, wyrażając w ten sposób pragnienie samego Chrystusa: aby wszyscy byli zbawieni. Szczególnie przejmujące są modlitwy o jedność chrześcijan, prośba za niewierzących i za Żydów. Centralnym wydarzeniem liturgii wielkopiątkowej jest adoracja Krzyża. Zasłonięty fioletowym suknem Krzyż wnosi się przed ołtarz. Celebrans stopniowo odsłania ramiona Krzyża i śpiewa trzykrotnie: „Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło zbawienie świata”, na co wierni odpowiadają: „Pójdźmy z pokłonem”. Po liturgii Krzyż zostaje w widocznym i dostępnym miejscu, tak by każdy wierny mógł go adorować. Jest on aż do Wigilii Paschalnej najważniejszym punktem w kościele. Przyklęka się przed nim, tak, jak normalnie przyklęka się przed Najświętszym Sakramentem. Po adoracji Krzyża z ciemnicy przynosi się Najświętszy Sakrament i wiernym udziela się Komunii.

Ostatnią częścią liturgii Wielkiego Piątku jest procesja do Grobu Pańskiego. Na ołtarzu umieszczonym przy Grobie lub na specjalnym tronie wystawia się Najświętszy Sakrament w monstrancji okrytej białym przejrzystym welonem – symbolem całunu, w który owinięto ciało zmarłego Chrystusa. Cały wystrój tej kaplicy ma kierować uwagę na Ciało Pańskie. W wielu kościołach przez całą noc trwa adoracja. W Wielki Piątek odprawiane są także nabożeństwa Drogi Krzyżowej. W wielu kościo-łach rozpoczyna się ono o godzinie 15.00, gdyż właśnie około tej godziny wedle przekazu Ewangelii Jezus zmarł na Krzyżu.

WPROWADZENIE LITURGICZNE:

Wielki Piątek to dzień, który przypomina nam cierpienie, ukrzyżowanie i śmierć Zbawiciela. Uczestniczymy w cierpieniu Chrystusa przez tzw. post ścisły, który jest znakiem współumierania z Chrystusem oraz przez szczególne zatroskanie o modlitwę i jałmużnę. Jest to także dzień smutku, bo zabrano nam Pana. Przez udział w dzisiej-szej liturgii dajemy znak naszej wiary i stajemy pod krzyżem, możemy prosić o miło-sierdzie i przebaczenie dla siebie i dla całego świata. Patrzymy na krzyż także z miło-ścią i dziękczynieniem, bo w jego otwartych ramionach jaśnieje miłość Boga.

1. Zgodnie z najdawniejszą tradycją Kościół nie sprawuje w tym dniu Eucharystii; Komunii świętej udziela się wiernym jedynie podczas liturgii ku czci Męki Pań-skiej; chorym, którzy w tej liturgii nie mogą uczestniczyć, Ciało Pańskie może być zaniesione o każdej porze dnia.

2. Wielki Piątek Męki Pańskiej w całym Kościele jest dniem pokuty, w którym obowiązuje zachowanie wstrzemięźliwości i postu. Prawem o wstrzemięźliwości są związani wszyscy powyżej 14. roku życia, a prawem o poście – osoby pełnoletnie do rozpoczęcia 60. roku życia.

3. Stanowczo zakazuje się w tym dniu sprawowania sakramentów, z wyjątkiem Sa-kramentu Pokuty i Namaszczenia chorych. Pogrzeb należy odprawić bez śpiewu, bez gry na organach.

4. Liturgię Męki Pańskiej winno się odprawiać około godziny 15.00, ale ze względów duszpasterskich wolno ją odprawić także w godzinach późniejszych.

5. Pochodzący z najstarszej tradycji Kościoła porządek Liturgii Męki Pańskiej winien być nabożnie i starannie zachowany i nikomu nie wolno go samowolnie zmieniać.

6. Kapłan i usługujący udają się do ołtarza w milczeniu, bez śpiewu. Jeśli mają być włączone jakieś słowa wprowadzenia, należy je wypowiedzieć przed wejściem usłu-gujących. Kapłan i usługujący po oddaniu pokłonu ołtarzowi, padają na twarz; pro-stracja ta, jako obrzęd właściwy dla tego dnia, oznacza zarówno upokorzenie czło-wieka ziemskiego, jak i smutek i ból Kościoła. Wierni stoją podczas wejścia usługu-jących, a następnie klękają i modlą się w milczeniu.

7. Czytania należy wykonać w całości. W zwykły sposób należy też odśpiewać psalm responsoryjny i aklamację przed Ewangelią. Opowiadanie o Męce Pańskiej według św. Jana czyta się w ten sam sposób, jak w Niedzielę Palmową. Należy wygłosić homilię, a pod koniec wezwać wiernych, aby przez chwilę trwali na rozmyślaniu.

8. Modlitwa powszechna ma być zanoszona według tekstu i formuły przekazanych od najdawniejszych czasów i z całym bogactwem intencji, które dobrze wyrażają po-wszechny zasięg Męki Chrystusa zawieszonego na Krzyżu na zbawienie całego świata. Kapłanowi wolno wybrać spośród modlitw podanych w Mszale te, które bar-dziej odpowiadają miejscowym warunkom, tak jednak, aby został zachowany porządek intencji proponowany zazwyczaj w modlitwie powszechnej.

9. Krzyż używany w obrzędzie odsłonięcia winien być dość duży i piękny. Do adoracji należy używać tylko jednego Krzyża; domaga się tego prawidłowość znaku. Obrzęd ten należy sprawować z okazałością tego znaku naszego zbawienia: zarówno we-zwanie przy odsłonięciu Krzyża, jak i odpowiedź ludu winny być śpiewane; nie na-leży też pomijać pełnego czci milczenia po każdej prostracji wiernych, kiedy ka-płan stoi i trzyma podniesiony Krzyż.

10. Jeżeli w liturgii Męki Pańskiej bierze udział duża ilość wiernych, wówczas do ado-racji Krzyża należy wyznaczyć tylko delegacje poszczególnych stanów: dzieci, mło-dzieży, niewiast, mężczyzn. Po adoracji, do której podchodzą wydelegowane osoby celebrans bierze do ręki krzyż, staje przed ołtarzem na środku, zachęca wiernych do adoracji, po czym podnosi Krzyż ku górze, wszyscy wierni klękają i przez chwilę w milczeniu adorują Wizerunek Pana Jezusa. Za adorację Krzyża w Wielki Piątek zyskuje się odpust zupełny pod zwykłymi warunkami.

11. Kapłan śpiewa wezwanie do Modlitwy Pańskiej, którą następnie śpiewają wszyscy. Nie przekazuje się znaku pokoju. Po Komunii zanosi się puszkę do przygotowanego miejsca poza kościołem. Należy koniecznie zachować zwyczaj adorowania Krzyża przez wiernych w Wielki Piątek i w Wielką Sobotę. Umieszcza się go w miejscu do-godnym do ucałowania, jednak nie przed Bożym Grobem.

12. Po zakończeniu liturgii w milczeniu obnaża się ołtarz, pozostawia się jednak na nim Krzyż z czterema świecznikami.

13. Od Liturgii Męki Pańskiej aż do rozpoczęcia Wigilii Paschalnej przed Krzyżem klę-ka się podobnie jak przed Najświętszym Sakramentem.

14. Wszystkie elementy dekoracyjne i światła powinny kierować uwagę wiernych na Najświętszy Sakrament, który jest owocem i pamiątką śmierci i zmartwych-wstania Chrystusa, a nie na figurę Chrystusa leżącego w Grobie.

15. Dziś rozpoczyna się Nowenna do Miłosierdzia Bożego przed Świętem Miłosierdzia.

PAMIĘTAJ!

■ Wielki Piątek to dzień męki i śmierci Twojego Zbawiciela

■ Zachowaj post (tylko jeden posiłek do syta) i wstrzemięźliwość głównie od mięsa

■ Powstrzymaj się od telewizji, hałaśliwej muzyki

■ Znajdź czas na skupienie i modlitwę o godz. 15.00. Ucałuj krzyż

■ Weź udział w liturgii Męki Pańskiej. Osobiście też rozważ Janowy opis Męki Pańskiej■ Owocem adoracji Krzyża w Wielki Piątek może być odpust zupełny pod zwykłymi warunkami (Komunia św., modlitwa w intencjach Ojca Św., wola zerwania z grzechem)